İş görüşmesi veya mülakatta amaç, “adayların işe uygunluğunu” belirlemektir. Günümüzde tüm dünyada işe alım süreçlerinin en önemli adımlarından birisidir. İşveren ve adayın ilk buluştuğu noktadır. İşveren nasıl bu sürece detaylı bir şekilde uzmanları aracılığıyla hazırlanıyorsa adayların da hazırlanması gereken bir süreçtir. Bu sürece iyi hazırlanarak işe alım sürecini aktif bir şekilde yönetebilirsiniz. Hazırlık aşaması daha bilinçlenmenizi ve motive olmanızı sağlayacaktır. Ayrıca iş ve firma hakkında daha çok farkındalık yaratacaktır. Bu farkındalık mülakat sırasında mutlaka hem doğrudan hem de dolaylı yollar aracılığıyla ön plana çıkmanızı sağlayacaktır. Aşağıda karşılaşabileceğiniz çeşitli mülakat türlerini görebilirsiniz.

1. Yapılandırılmış Mülakat
    Bu görüşme türünde görüşmecinin elinde spesifik sorulardan oluşan bir liste bulunmaktadır ve görüşmeyi bu doğrultuda yönlendirmektedir. Bu listede yer alan spesifik soru tipleri; adayın iş geçmişi, eğitim ve deneyimi, kişiliği, motivasyonu ve karakteri ile ilgilidir. Yapılandırılmış mülakatın en önemli avantajı tutarlı olmasıdır. Bütün adaylara aynı sorular yöneltildiğinden eşit bir değerlendirme yapmak mümkündür. Ayrıca özellikle deneyimsiz görüşmeciler için en çok zaman tasarrufu sağlayan ve en basit görüşme türüdür. Bu mülakat türünün en büyük dezavantajı esneklikten yoksun olmasıdır. Adayı daha iyi tanımak için adayın cevaplarını daha çok araştırmayı ve daha fazla soru sormayı gerektiren durumlarda yetersiz kalmaktadır. Buna ek olarak mülakat sürecinde görüşmeci çok fazla baskın olmaktadır.
2. Yapılandırılmamış Mülakat
    Geniş ölçüde planlanmamış ve adayın rahatça konuşarak görüşmenin ilerleyişini belirleyebildiği bir mülakat türüdür. En önemli avantajı görüşmecinin kendini rahat hissetmesi ve sorulara daha doğal cevap vermesi olarak belirtilebilir. En önemli dezavantajı mülakatı kontrol etmenin zorluğudur. Görüşme esnasında konu ilgisiz noktalara doğru dağılabilmektedir. Aynı zamanda mülakatın değerlendirmesi subjektif ve güç olabilmektedir. Bu mülakat türünün başarılı olabilmesi için görüşmecinin bu alanda beceri sahibi olması önemlidir. Çünkü burada farklı adaylar arasında karşılaştırma yapabilmek oldukça zordur.
3. Panel Mülakat
    Panel tipi mülakatlara büyük organizasyonlarda özellikle kamu alanında sıklıkla rastlanır. Her bir aday birden çok (genellikle iki ya da beş arasında değişen) görüşmeci ile görüşür. Bu görüşmeciler insan kaynakları yöneticisi, departman yöneticisi veya ilgili departmanların çalışanlarından oluşmaktadır. Bu mülakat türünün etkinliği öncelikle görüşmecilerin soracakları sorular ve her bir üyenin görüşme esnasında oynayacağı rol konusunda kendi aralarındaki anlaşmaya bağlıdır. En büyük avantajı, son işe alım kararının birden çok üye arasındaki uzlaşma ile verilmesinden dolayı daha tarafsız ve güvenilir olmasıdır. 
     Bununla birlikte aday görüşme sırasında çok yakından gözlemlenebilmekte ve bir görüşmecinin kaçırabileceği bir soruyu diğer görüşmeci sorabilmektedir. Bu mülakat türünün en büyük dezavantajı görüşmeci sayısının fazla olmasından dolayı adayın kendini stres altında hissetmesi ve doğal cevaplar verememesidir. Birebir görüşmeler panel görüşmelere göre adaya daha rahat bir görüşme atmosferi sunmaktadır.
4. Stres Mülakatı
      Adayların duygusal gerginlik içerisinde ne gibi davranışlar sergilediğini görmek için yapılan görüşmeler stres mülakatları olarak adlandırılır. Stres çok çeşitli yollarla ortaya çıkarılabilmektedir. Görüşmecinin açıkca düşmanlık içeren ani davranışlar da bulunması, adayın performansını küçümseyici bir tavır sergilemesi buna örnek olarak verilebilir. Bu davranışlar adayı savunmaya itmekte ve görüşmeciler de stres altında adayın ne gibi davranışlar sergilediği kaydetmektedir.
5. Grup Mülakatı
      Bu mülakatlar genellikle değerlendirme merkezi uygulamalarında kullanılmaktadır. Bu yöntemde çeşitli kişiler informal bir ortamda verilen bir konuyu, bir işletme problemini ya da kendi seçtikleri bir konuyu tartışmak için bir araya getirilir. Gözlemciler bu tartışmaya müdahale etmeden adayları değerlendirir. Değerlendirilen nitelikler; liderlik, uyum sağlama, denge, konuşma becerisi, problem çözme yaklaşımı ve insan ilişkileri becerileri gibi niteliklerdir. Bu mülakat türü yönetici pozisyonlarına ya da konuşma becerisi veya insan ilişkileri becerisi gerektiren pozisyonlara aday seçiminde özellikle önemlidir. Ancak fazla zaman ve çaba harcamayı ve bununla birlikte işle ilgili ölçülmesi gereken yeteneklerin ve bunların nasıl ölçüleceğinin önceden belirlenerek verilmesini gerektirdiğinden pahalı bir yöntemdir.

Mülakatta Yapılmaması Gerekenler

• Aşırı şakalardan, el kol hareketlerinden kaçının. Profesyonelliği sarsmayın.
• Saç kaşımak, farkında olmadan tırnak yemek, yine aynı şekilde bacak sallamaktan kaçının. 
• Özel hayatınızla ile detaylı bilgilere girmeyin.
• Geçmişte iş hayatınızda ve özel hayatınızda yaşadığınız problemler üzerinde çok fazla durmayın.
• Mümkün olduğunca ücreti tartışmayın, ücret temelde işe alındıktan sonra konuşulması gereken bir konudur.
• Mülakatı yapan uzmanların sözünü kesmeyin.
• Sorulara evet, hayır gibi çok kısa cevaplar vermeyin. Ayrıca aşırı ve ilgisiz detayları içeren açıklamalardan kaçının. 
• Motivasyonsuz bir şekilde görüşmeye gitmeyin. Beden diliniz bu işi gerçekten istediğinizi göstermelidir. El sıkışırken bunu hissettirebilirsiniz. Zayıf bir el sıkışı güvensizliğin göstergesi olarak yorumlanabilir. Ayrıca elin terli olmaması gerekir. 
• Gözlerinizi uzmanlardan kaçırmadan, dik ve ilgili bir şekilde oturup, dinleyerek görüşme başarınızı arttırabilirsiniz.
• Eğer ikram varsa alabilirsiniz, ancak konuşmanın akışını etkileyecek şekilde yiyip, içmemelisiniz.

Kaynaklar:

• http://www.kpm.metu.edu.tr
• http://www.kariyermerkezi.boun.edu.tr
• http://www.ktu.edu.tr/kariyer
• Nihat Erdoğmuş, 2003, Kariyer Geliştirme: Kuram ve Uygulama
• Canan Çetin, 2014, İnsan Kaynakları Yönetimi